NLD bij volwassenen
NLD is momenteel in België en Nederland nog een relatief onbekende ontwikkelingsstoornis. De diagnose wordt momenteel wel meer gesteld bij kinderen en adolescenten. Centra voor leerlingenbegeleiding en scholen raken er langzaamaan meer mee vertrouwd.
NLD BIJ VOLWASSENEN IETS WAAR JE LANGZAAM UITGROEIT?
Doch blijft er naar mijn ervaring nog een grote kloof bij het vaststellen van NLD bij volwassenen. Al te vaak wordt het nog als een leerstoornis beschouwd, waar het kind of de adolescent wel zal “uitgroeien”. Ook maken de meeste volwassenen deel uit van een generatie waarin NLD in ons land nog onbekend was. Dit kan voor sommigen onder hen ingrijpende gevolgen hebben. Volwassenen dreigen het gevoel te hebben in de kou te blijven staan. Ofwel kent men de diagnose niet en kan de volwassene een gevoel hebben persoonlijk te kort te schieten. Ofwel kent men de diagnose wel maar krijgt men het beeld dat men er al zou moeten “uitgegroeid” zijn. Ook dit kan het gevoel persoonlijk tekort te schieten, versterken.
NLD BIJ VOLWASSENEN, EEN BREED SPECTRUM MET MEERDERE GRADATIES
Persoonlijk denk ik dat het nuttig is NLD te beschouwen als een soort spectrum met heel uiteenlopende gradaties. Langs de ene kant zitten inderdaad de personen die het als kind hadden maar er zijn uitgegroeid. Volgens sommige deskundigen bestaat er effectief zoiets als een tijdelijke vorm van NLD. Eens de studietijd voorbij is, of zelfs nog vroeger ondervindt men geen hinder meer van deze NLD en kan men op eigen kracht verder. Deze groep heeft wat betreft NLD geen hulp meer nodig. Aan de andere kant van het spectrum bevinden zich diegenen die op alle terreinen van hun leven vastlopen. Het gaat dan om terreinen zoals het relationele, huishoudelijke, werk, sociaal leven, vrije tijd, enz.. Er is al dan niet sprake van een combinatie (comorbiditeit) met andere stoornissen zoals Autistische spectrum stoornis, ADHD, ADD, dyslexie, dyscalculie, dyspraxie, psychiatrische stoornissen zoals psychosen enz…
Vaak gaat het om mensen die langdurig werkloos zijn of op invaliditeit staan. Er is al dan niet een duidelijke diagnose van NLD. Indien er een diagnose is, is deze vaak laat in het volwassen leven gesteld. De persoon met NLD kan dan reeds een lange lijdensweg achter de rug hebben. Vaak zijn er door de negatieve ervaringen ook angsten opgebouwd en soms zelfs trauma’s. Bij hen is er een grote nood aan duidelijkheid en begeleiding.
Hiertussen bevindt zich een grote groep die in meer of mindere mate problemen ondervinden. Soms heeft men op het ene levensterrein meer vorderingen kunnen maken dan op het andere. De ene persoon is bijvoorbeeld op sociaal vlak sterk gegroeid, maar blijft op huishoudelijk vlak veel hinder ondervinden terwijl het bij iemand anders omgekeerd kan zijn. Ook is er een bijzonder groot spectrum wat betreft het functioneren in een job. De meerderheid is aan het werk, maar sommigen hebben het gevoel voortdurend op de toppen van de tenen te moeten staan. Ook is voor velen de keuze van het werk van cruciaal belang. Meer nog dan bij iemand zonder NLD is het belangrijk dat zowel de randvoorwaarden (structuur, de manier van leren, de prikkels uit de omgeving,…) als de taakinhoud ( vereenvoudigd gesteld meer verbale, routineuze taken en minder performale taken). Ik ga hier in mijn volgende teksten dieper op in.
In dit artikel wil ik echter de nadruk leggen op het feit het voor mensen belangrijk kan zijn dat ze op één of andere manier hun “falen” kunnen een plaats geven. Een diagnose kan hierin een rol spelen. Hierna zal het belangrijk zijn dat de diagnose zo ernstig genomen wordt als ze in werkelijkheid is.
EEN MOEILIJK EVENWICHT TUSSEN WERKEN AAN JE MISSIE EN JE DRAAGKRACHT
Een volgende vraag die dan rijst is of deze volwassene met NLD zich niet “wegsteekt” achter zijn of haar diagnose. Ik denk dat het hierbij belangrijk dat de persoon er (eventueel met hulp van hulpverleners) in slaagt, zijn of haar maximumcapaciteit te vinden. Dit zal altijd gaan over een soort evenwicht tussen de draagkracht van iemand en wat iemand wil en kan bereiken. De vraag wat de missie van jouw leven is kan hierbij helpen. Maximumcapaciteit mag dan ook weer niet te neoliberaal worden bekeken. Het wil niet zeggen dat elk moment productief moet zijn. Het gaat er meer om dat jouw potentieel maximaal boven komt drijven. Dit kan soms even goed gebeuren door passief in de natuur te vertoeven of bij jouw meest geliefden te verwijlen. Op onze meest uitverkoren momenten komt dit soms spontaan boven borrelen.
Deze zoektocht kan een moeilijk proces zijn, maar tezelfdertijd een heel mooi en waardevol proces. Je gaat zoeken (al dan niet met de hulp van een hulpverlener) naar je mogelijkheden en uitdagingen en tevens naar datgene wat je niet kan veranderen. Dat laatste kan je best op één of andere manier een plaats geven. Het ruimte geven aan datgene waar je niets aan kan doen, kan een soort rouwproces veroorzaken, maar daarna helend werken. Zoiets een plaats geven wil zeggen ook eerst aan de gevoelens ruimte geven die jou verhinderen dit te accepteren. Het kan vruchtbaar zijn eerst stil te staan bij de boosheid, onzekerheid, angst, verdriet, enz…. Accepteren of aanvaarden is een proces dat zich niet laat dwingen. Je kan aan gevoelens ruimte geven en dan creëer je een goede voedingsbodem waar misschien spontaan acceptatie uit zal groeien. Als een hulpverlener of een handvol mensen die jou nauw aan het hart liggen jou hier ruimte voor geven kan dit wonderen doen. Er kan echter best wel over worden gewaakt dat het geen krampachtig najagen wordt naar ruimte geven, aanvaarden of erkennen van jouw NLD. In dat laatste geval gaat het meer om wat anderen over jou denken in plaats van jouw persoonlijk te evenwicht zoeken. Vaak ontstaat dit op het moment je jezelf onzeker voelt over het evenwicht tussen jouw maximumcapaciteit en datgene wat je niet kan veranderen en best ruimte geeft. Hier kan dus best eerst ruimte worden gegeven aan die onzekerheid.
Ruimte geven en accepteren wil niet zeggen dat je volledig passief blijft. Je vind weliswaar een soort rust in wat je overkomt, maar gaat tezelfdertijd op zoek naar manieren om met de gevolgen van je NLD om te gaan. Dit klinkt eenvoudig maar in werkelijkheid is dit een proces met vallen en opstaan.
CONCLUSIE
Kort samengevat komt het er op neer dat het waardevol kan zijn dat de volwassene met NLD een evenwicht zoekt tussen wat hij kan ( maximumcapaciteit) en wat hij niet kan (ruimte aan geven). Bij personen die een mildere gradatie hebben van NLD of die hier zelf geen last meer van hebben zal het accent meer liggen bij de maximumcapaciteit. Bij de anderen zal het ruimte geven meer aandacht vragen. Tot slot kan het voor iedereen ongeacht de gradatie soms verbazend zijn hoe je er op uitverkoren momenten toch nog in kan slagen een grens te verleggen waarvan je dacht dat het nooit mogelijk was.
DONKERS,I, en anderen, N(V)LD is OK!, Een leerstoornis uitgelegd in de ervaringen van tientallen mensen, Boekscout, Soest, 2021,111 blz.
PAEYE,F, Mijn leven met NLD, Edipro, Diksmuide, 2009,112 blz.
CLEMENT,J, Inspirerend coachen, De kunst van dynamisch en uitdagend communiceren, Lannoo Campus, Leuven, 2015,161 blz.
https://www.gaudisite.nl/LiaCharite/NLDvolwassenen.html
https://act-academie.be/wat-is-act-is-het-voor-mij/
De vele getuigenissen en ontmoetingen van de voorbije jaren met mensen met NLD, hulpverleners en sympathisanten die een onuitputtelijke bron van inspiratie vormden.