Eenzaamheid verdreven door samenhorigheid en stilte
We leven nu al meer dan een jaar in deze coronatijd. Nog meer dan de laatste twintig jaar worden we nu teruggeworpen op onszelf en het elektronische sociale verkeer. Onze identiteit, wordt omgeven door een cluster van elektronica en radiogolven.
De tijd van de grote feesten, buren die elkaar kennen bij naam en het op straat voortdurend bekenden tegenkomen ligt steeds verder achter ons. De sociale media proberen dit op één of andere manier te vervangen. Maar slagen zij daarin? En zijn we anderzijds nog in staat echt stilte te ervaren?
De mensheid gebonden aan een elektronisch infuus van likes
Onlangs verjaarde ik. Dit overkomt me zo ongeveer elk jaar. Wie geluk heeft kan dan tot 100 of meer berichten krijgen met verjaardagswensen. De bedoeling is dan dat je elk van deze wensen liket. De kans is ook groot dat de personen die je liket jou later bij andere zaken ook zullen liken. In feite kan dit spel oneindig lang verdergaan. Wetenschappers beweren dat telkens je zo'n “like” ontvangt er een klein beetje gelukshormoon vrijkomt. Een gelukshormoon waar we verslaafd aan kunnen worden. Het werkt als een infuus en we worden steeds afhankelijker van dit in infuus. Soms geeft me dit alles een diep gevoel van eenzaamheid. Een eenzaamheid die me dan plots overvalt en als een wolk over me hangt. Een mensheid gedoemd om op deze manier steeds meer en meer te atomiseren. Atomen rondvliegend in een steeds maar leger vacuüm. Zoekend naar andere atomen die hun lot delen. Omwille van de snelheid niet meer in staat om moleculen te vormen. Moleculen die op hun beurt mooie kristallen kunnen vormen. Kristallen die de schoonheid symboliseren die een samenleving en haar cultuur aan de mensheid kunnen bieden. Een schoonheid die zich vroeger kon uiten in levensechte fysieke ontmoetingen. Een concrete glimlach, een stevige handdruk of knuffel, het klinken op de momenten des levens. Allemaal zaken die nu niet meer kunnen en mogen. Een kristal dat vandaag meer en meer wegsmelt of zelfs sublimeert.
Vluchtend voor de stilte in stiltegebieden
Hetzelfde neem ik waar als ik tegenwoordig door de drukke parken en wandelpaden wandel. Een mensheid aanschouwend die niet meer weet hoe alleen te zijn. Een mensheid aanschouwend die eveneens niet meer weet hoe samen te zijn. Waar mensen voorheen de rust in de natuur opzochten zoekt men in coronatijd juist te ontsnappen aan echte stilte. Waar natuurgebieden vroeger waren bedoeld als stiltegebieden, betreden we deze nu om aan de ondraaglijke stilte te ontsnappen. Soms lijkt het of deze overload van mensen, diezelfde mensen in zombies verandert. Komt hiervan de naam van de serie “The Walking Dead”? Zombies van wat ooit een mensheid was die culturen schiep en in stand hield. Een mensheid die in de meeste van zijn donkere tijden een sociaal leven schiep en bleef scheppen. Ik heb het dan over crisissen zoals oorlogen, hongersnoden of zware economische depressies zoals in de jaren '30. Wat mis ik een mens die crisissen bezweert door creatief te zoeken naar die vormen van sociaal contact die hem beschermen tegen deze vreselijke pandemie en die toch werkelijk sociaal zijn. Al te vaak zien we mensen die ofwel de kantjes er af lopen en doen alsof er nooit dergelijk virus heeft bestaan, ofwel mensen die de regels volgen net zoals die “walking dead”.
Wat kunnen we doen?
De wet dicteert in deze tijden van nood, waar de grenzen liggen. De regering bepaalt wat niet kan. Het volk bepaalt echter binnen deze krijtlijnen wat wel kan. Geen enkele overheid kan dit laatste voor ons invullen. Laat de creativiteit van miljoenen inwoners van onze natie sterker zijn dan deze van enkele tientallen regeringsleden. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het organiseren van een fakkeltocht in kleine groepjes (grootte afhankelijk van wat op dat moment is toegelaten). Kleine groepjes met brandende fakkels die je kilometers ver kan zien. Op deze manier kan men anderen inspireren; een inspiratie die zich letterlijk als een lopend vuurtje kan verspreiden.
Overheid en volk kunnen tevens de handen in elkaar slaan en alles op alles zetten om deze crisis te bezweren. De woonzorgcentra, ziekenhuizen, vrijwilligersverenigingen en recenter de vaccinnatiecentra verzetten bergen werk. Vaak kost hen dit bloed, zweet en tranen. Het is werk waar men terecht trots op kan zijn. Toch blijft het gevoel bij de bevolking hangen dat alles traag verloopt en de problemen niet worden aangepakt. Deze noodkreet moet ernstig worden genomen. Kan een soort "oorlogseconomie" hier geen soelaas bieden? Moeten we hier niet erkennen dat de overheid in tijden van een zware crisis niet meer beslag kan leggen op de bedrijven en daarbij horende economie? We hebben onvoldoende beademingstoestellen. We laten bedrijven er meer maken. We hebben onvoldoende capaciteit in de ziekenhuizen. We bouwen capaciteit bij. China bouwde op enkele dagen een heel containerziekenhuis. Waarom kunnen wij dit niet? De Verenigde Staten slagen er in de "oorlogswet" toe te passen wat betreft vaccins. Waarom kunnen wij dit niet? Dergelijke activiteiten kunnen legendarische proporties aannemen. Het kunnen onvergetelijke momenten zijn die een volk aan elkaar smeden. Samenwerken aan een gemeenschappelijk project. Een project waar we over vijftig jaar onze kleinkinderen over vertellen. Uiteraard geeft de machinerie van deze oorlogseconomie veel lawaai. Misschien kan de fakkeltocht waarover ik sprak, soelaas bieden in de soms schaarse vrije tijd van deze mensen.
Tot slot daag ik elk van u uit op het moment het uw beurt is om u te laten vaccineren eens het volgende uit te proberen. Zoals u weet zal u worden gevraagd na de vaccinatie eerst nog 15 minuten te rusten. In plaats van de stilte te doorbreken met tokkelen op de GSM kan u eens de ervaring van het moment tot u laten komen. Ervaren wat er in deze ruimte gebeurt en hiervan echt diep genieten. Het besef te laten doordringen dat wat hier gebeurt een historische dimensie aanneemt.
Oases van samenhorigheid en rust
Laat ons zoeken naar enkele oases die deze eenzaamheid werkelijk doorbreken. Een applaus voor de vele hulpverleners, vrijwilligerswerk voor onze medemens, een klein gebaar van buren of een moment dat we de stilte echt toelaten. Laat dit meer zijn dan enkele kiemen. Een mensheid die zoekt naar zowel een moment van stilte en alleen zijn en naar samenhorigheid met zijn medemens.